Fahri Balliu: Raportet e mia me Berishën, Metën, Bashën dhe Ramën

Është e vështirë të kuptosh sesi një media ideologjikisht e djathtë dhe e afërt me Partinë Demokratike të shenjojë si një nga periudhat më të vështira të ekzistencës së saj tri vitet e fundit të qeverisë ‘Berisha’. Shkrimtari, publicisti e njëkohësisht pronari i Gazetës ‘55’, Fahri Balliu, i njohur për kritikat dhe këndvështrimet shpeshherë radikale ndaj partive politike kryesisht të majta, të bën të kuptosh se nganjëherë raportet me pushtetin ndërlikohen rrugës për shumë e shumë arsye që ai i shpjegon në këtë intervistë për “Mapo”-n.

Si lindi dhe u konsolidua gazeta juaj dhe media e djathtë në përgjithësi?

Gazeta ‘55’ lindi në kuadrin e një situate shumë të rëndë, përsa i përket të djathtës politike shqiptare. Për hir të së vërtetës, media e djathtë në Shqipëri nuk është se ka ndonjë histori të përshkruar si vijë ideologjike. Madje, shpesh parti ose media që e kanë pretenduar atë, në fakt kanë arsyetuar si të majta. Në këto kushte në vitin ’97, që ishte një vit shumë i vështirë për këtë ideologji, solli si nevojë të domosdoshme daljen e Gazetës ‘55’, e cila zuri një vend të munguar në shtypin shqiptar. Gazeta ‘55’ është një gazetë me prirje të forta antikomuniste. Këtë e ka bërë me eksplorimin e dramës dhe tragjedisë që shkaktoi komunizmi në Shqipëri. Ky është një mision shumë fisnik, për shkak se në Shqipëri nuk pati ndëshkim ligjor të krimeve të komunizmit ashtu siç pati në shumë vende të tjera. Shtylla e dytë ku mbështetet kjo gazetë me pikëpamje të djathta është karakteri i theksuar patriotik. Nga kjo pikëpamje, ajo zgjedh pozicionet dhe miqtë ndërkombëtarë me të vetmen vijë perëndimore, atë euro-atlantike, ku vendin kryesor e zënë Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Për këtë arsye, është një gazetë e hapur për opsionet e zgjidhjeve amerikane në Shqipëri, Kosovë dhe botë dhe sigurisht dhe ato të BE-së. E treta që shkon me versionin ideologjik të djathtë është historia e krishterimit shqiptar, e cila mbrohet dhe pasqyrohet në këtë gazetë jo vetëm si kulturë e thellë shpirtërore kombëtare, por duke marrë pozicione në përplasjet e qytetërimeve të sotme. Mbi këto tri shtylla të rëndësishme gazeta nxit reforma të thella kapitaliste në Shqipëri, i përkrah ato dhe përpiqet të jetë në avangardë të drejtimit të fateve tona kombëtare përmes një programi të djathtë ekonomik politik dhe shpirtëror.

Ka media vërtet të djathta në Shqipëri?

Unë mendoj që gazeta me koncept ideologjik të djathtë nuk ka. Por duhet theksuar se shtypi i majtë në të gjithë botën nga pikëpamja e volumit është shumë herë më i madh sesa mediat e djathta, për shkak se vetë programi i majtë i drejtohet çdo individi të shoqërisë; nga minatori deri tek presidenti. Ndërsa e djathta i drejtohet individit faktor në shoqëri, me vlera në komunitetin ku jeton, me vlera të larta intelektuale dhe ekonomike, dhe ia lë në dorë atij udhëheqjen e vendit.

Si ka evoluar media opozitare në Shqipëri?

Media opozitare në Shqipëri ka lëvizur në bazë të pushteteve. Problemi është se mediat nuk duhet të jenë opozitare vetëm me pushtetet. Në radhë të parë një media duhet të jetë opozitare me gjithçka që cenon dhe ndikon te kombi dhe fati i tij. Këtë përmasë mediat shqiptare nuk e kanë dhe jo vetëm kaq, por ka nga ato që u shërbejnë negativisht çështjeve të ndryshme kombëtare, siç ishte për shembull çështja e armëve kimike në Shqipëri. Personalisht mendoj se refuzimi ishte një nga gafat më të mëdha të qeverisë, por dhe mediave që e mbështetën. Unë jam deklaruar publikisht pro ardhjes së armëve. Koha do të tregojë se kjo ka qenë një ndër gabimet më fatale të kohës.

Si kanë qenë raportet mes medias dhe pushtetit këto 20 vjet?

Në faza të ndryshme media në raport me pushtetin ka qenë mirë, më pak mirë ose dobët. Në të gjitha rastet shërbimi ndaj pushtetit është diçka normale kur përputhet me vijën editoriale të gazetës. Në qoftë se ti beson tek e djathta duhet ta mbështesësh atë, por këtu unë bëj një autokritikë të thellë; mbështetja ndaj një qeverie nuk do të thotë të fshehësh gabimet e saj, edhe pse ajo mëton në vijën tënde të djathtë.

Çfarë do të thuash me këtë?

Mund të ketë ministra apo veprimtari, të cilët kanë punuar dhe janë vënë në kundërshtim me programin e vetë partisë dhe në kundërshtim me vijën editoriale të gazetës. Në këtë kuptim, gjatë tetë viteve të pushtetit të djathtë edhe Gazeta ‘55’ ka gabuar, duke mos i bërë publike disa nga veprimet tepër të gabuara, për mua, të ministrave të caktuar apo dikastereve por dhe vendimeve që janë marrë.

Cilat kanë qenë periudhat më të vështira për gazetën tuaj?

Dy kanë qenë periudhat më të vështira; ’97 kur u themelua gazeta, dhe dy vitet që pasuan. Por po kaq të vështira kanë qenë dhe tri vitet e fundit të qeverisë ‘Berisha’.

E çuditshme kjo e fundit. Ju jeni konsoliduar tashmë si një gazetë e djathtë dhe duket pak e pabesueshme që një nga periudhat e vështira për ju të kenë qenë tri vitet e fundit të qeverisjes së djathtë. Cilat janë arsyet?

Siç e përmenda më lart, gazeta nuk pajtohej me sjelljen e disa ministra të kabinetit ‘Berisha’ dhe zotëronte dokumente serioze të shërbimit të tyre në kundërshtim me programin e reformave të Berishës. Ishte vetëm fuqia e Berishës që e mbante dhe e suportonte këtë pengesë të madhe. Në këtë pikë ne kemi qenë të palëkundur si në mbrojtjen e Berishës dhe në mospërkrahjen e këtyre ministrave. Disa raste janë bërë publike edhe pse jo në masën e duhur dhe për këtë bëj autokritikë. Individualisht, lufta ka qenë shumë e rreptë. Mediat shqiptare janë ende të brishta me gjithë këto dallgë që kemi kaluar. 23 vjet nuk është kohë e mjaftueshme për t’u konsoliduar, ndaj mediat kanë nevojë për kujdesin dhe mbështetjen e shoqërisë shqiptare dhe ngritjen e mekanizmave kapitalistë të qeverisë që duhet të inkurajojë rubrika të posaçme apo emisione të cilat kanë rëndësi kombëtare.

Si mund t’u mbijetojë një media presioneve që vijnë nga qëndrimet e saj kritike?

Kostoja është e lartë. Në opozitën e parë, Gazeta ‘55’ u përball me 136 padi gjyqësore, ku 85 ishin nga Vlora, për shkak se mbajtëm qëndrim kritik ndaj ngjarjeve të ’97 dhe ishim vetëm ne që bëmë ekspertizën e asaj që kishte ndodhur në Vlorë. Ishte betejë jashtëzakonisht e egër. Edhe në vitet që pasuan patëm kosto sepse jo të gjithë e kuptojnë, qoftë edhe nga kabineti i një qeverie të djathtë, se çfarë roli ka një gazetë. Gjithsesi, media në faza të ndryshme të zhvillimeve politike e gjen veten në situata jashtëzakonisht të vështira. Por ne jemi mbrojtur me mënyrat tona. Gazeta që unë drejtoj p.sh, nuk ka përfituar reklamë në tetë vitet e pushtetit të Sali Berishës, edhe pse ka qenë në mbrojtje të qeverisë së tij. Ishin media të tjera që edhe pse të majta bënin kompromis me qeverinë dhe përfitonin nga reklamat qeveritare. Këto ishin media të blera. Presionet vijnë në mënyra të ndryshme edhe për një pronar mediash. P.sh, unë kam disa media televizive që nuk dal dot se më kanë bllokuar, ashtu si dhe leximin e gazetës. Arsyeja është se nuk e përballojnë dot kritikën. Personalisht mendoj se kjo është një nga censurat më të pështira. Mediat që më pengojnë mua janë mediat që mbështesin Edi Ramën.

Meqë biseda shkoi te liderët, si i keni raportet me Sali Berishën?

Me Sali Berishën kam një përputhje totale të programit të tij dhe koncepteve të tij për zhvillimin e vendit por dhe zhvillimet kombëtare e ndërkombëtare. Kam qenë, jam dhe do të jem një mbështetës i fuqishëm i tij. Jemi lidhur sepse mendojmë njësoj për këto çështje.

Po me Ilir Metën? Flitet se keni lidhje të ngushta me të?

Ilir Meta është miku im personal dhe mendoj se është shpresa e reformimit të së majtës. Është njeriu tek i cili kanë të gjithë shpresën që do të mbajë dorën e mbrapshtë dhe të vrazhdë të Edi Ramës. Ai ka qëndrime të mira kombëtare dhe ka një luajtur rol veçanërisht me Preshëven, Kosovën dhe shqiptarët e Maqedonisë. Ne përpiqemi të gjejmë ato pika që përputhen me çështjet dhe nevojat tona kombëtare. Përsa i përket programit politik, Ilir Meta është simboli i koncepteve të majta dhe ai është socialisti tek i cili duhet të shkojnë socialistët.

Me Edi Ramën?

Nuk kam asnjë raport me të, por kam kurajën që po të bënte ndonjë gjë të mirë, do ta thosha më me çiltërsi sesa ata që i lëpihen. Por ende nuk po shoh ndonjë punë të mirë, përkundrazi jam shumë i trishtuar që ai ka vënë në krye të veprimtarisë së vet policinë me një besnik të verbër. Këtu punët i zgjidh policia dhe nuk merren në konsideratë as vendimet e gjykatave, as vendimet e institucioneve, as gjykimi i prokurorisë. Ai ka vënë në rend të parë policinë dhe kjo është shenjë e zezë.

Me Lulëzim Bashën, liderin e ri të PD?

Është si njeri politik, autostrada më e re e shtruar ndonjëherë në kontekstin historik të Shqipërisë. Ka një çiltërsi që i thith bashkëpunëtorët dhe adhurohet nga të huajt. Atij nuk mund t’i kërkosh në një ditë atë që dikujt ia ke kërkuar për 20 vjet. Basha ka një problem historik, sepse ai matet me një mal si paraardhësi Sali Berisha, kurse gjithë të tjerët maten me fusha, madje edhe me moçale në ndonjë rast të veçantë.

Ka një opinion se media juaj përdor një gjuhë të vrazhdë e shpesh agresive ndaj çështjeve të caktuara por dhe individëve… Ju keni një koment për këtë?

Pse, çfarë gjuhe duhet të përdoret përballë objektit që ka në fokus media që unë drejtoj; ekzaminimin e krimeve të komunizmit…Po flasim për njerëz që kanë vrarë. Gazeta si ‘55’ duan edhe pak kohë të themelojnë tradicionin dhe lexuesin që t’i pranojnë ato çfarë shkruhen, si të vetmet versione të cilat nuk lënë që të përsëritet një e keqe shoqërore që ka kaluar. Gazeta të tilla kërkojnë inteligjencë, kërkojnë kulturë. Përkundrazi, kjo është gjuha e së vërtetës mbi një fat tragjik të shqiptarëve dhe fatet tragjike e dramatike me të cilat merret kjo gazetë nuk mund të kenë gjuhën e spikerit të ballos. Nuk ka gjuhë më të shëmtuar sesa sulmet ndaj familjes së ish-kryeministrit; ajo, mendoj unë, është gjuhë e vrazhdë deri në perversitet. Kurrë ndonjëherë ndonjë media e djathtë nuk e ka kaluar gjuhën e vrazhdë zhdanoviste të mediave të majta, të cilat nuk kanë kufij në pasqyrimin e zezonave të jetës njerëzore, siç ishte rasti i krimit pedofilik dhe interpretimit të tij në një gazetë, e cila që atë natë duhej mbyllur. Ajo është gjuhë e vrazhdë.

E ka fituar media bastin me të vërtetën?

Për mendimin tim, shtypi i shkruar ka një bast të vështirë me të vërtetën. Raporti me të vërtetën është në fund të fundit bast i rëndësishëm profesional dhe shërbimi i medias ndaj shoqërisë. Media është gjithnjë në përpjekje për ta fituar këtë bast. Ka raste që e fiton dhe raste që e humbet. Ka raste që është e orientuar por dhe e çorientuar. Megjithatë, secila përpiqet të thotë të vërtetën në atë që beson. Koha pastaj është ajo që tregon se cila është e vërteta.

Çfarë alternativash ofroni ju për ta nxjerrë median nga varësia ndaj pushtetit?

Varësia nga politika ndryshon nga varësia ndaj pushtetit. Varësia nga pushteti është një problem, por kur programi i medias tënde përputhet dhe me pushtetin, siç ndodh në të gjitha vendet e botës, nuk përbën problem. Koncepti i medias së pavarur është përrallë. Nuk ka media të pavarur. Media duhet të jetë e pavarur nga e vërteta dhe mos e vërteta. Në çdo vend të botës mediat kanë qëndrime politike, kanë një linjë editoriale. Çështje me rëndësi që shtrohet në këtë pikëpamje është pyetja nëse media i shërben të mirës së vendit dhe shoqërisë. Nëse ajo i shërben të mirës, pak rëndësi ka vija e saj ideologjike.

Intervistoi: A.Tuci
Mapo