Facebook si fenomen 2000 vjet i lashtë

Një paralele që hiqet midis mureve të lagjeve romake dhe mureve virtuale të çdo banori të botës dhe diskutimi nga lindën mediat sociale

Çudia

Nga Justin Peters

Rreth tri ose katër herë në muaj, rrjetet sociale më bëjnë ta urrej jetën time. Nëse keni kaluar qoftë edhe një orë në median sociale, e dini se për çfarë e kam fjalën. Ktheheni në shtrat duke kuptuar se keni humbur në një mënyrë ose tjetër shtatë orë në ditë duke komentuar në Facebook fotot e njerëzve, të cilët madje as që i pëlqeni ose keni shkëmbyer shaka frymëzuese me të huaj në Twitter.

Më pas masazhoni tëmthat dhe e kuptoni se në këtë moshë prindërit tuaj kishin dy fëmijë dhe një shtëpi. Kështu padashur e pyesni veten: “Kjo është e ardhmja?”

Rrjetet sociale, jo vetëm që janë e ardhmja, shkruan Tom Standage i Economist-it, por janë edhe e shkuara. Në librin e tij të ri, “Writing on the Wall: Social Media—The First 2,000 Years”, Standage argumenton se platformat e sotme të rrjeteve shoqërore janë përsëritje të atyre të lashtave.

Sipas tij, përdoruesit modernë të Twitter dhe Pinterest janë trashëgimtarët e paqëllimshëm të një tradite të pasur me rrënjë historike çuditërisht të thella që nga koha e Cezarit.

“Ju besohet dot që romakët e lashtë kanë përdorur Facebook-un?”, kjo pyetje tingëllon si fillimi i një komedie të çuditshme ose si një fjali hyrëse në esetë e historisë së një universiteti të paakredituar.

Por Standage argumenton se nuk është aspak budallallëk të imagjinosh perandorë të lashtë si Augusti, Tibetiusi, Gaiusi, Klaudi dhe Neroni duke përdorur Facebook-un. Po e njëjta gjë mund të thuhet edhe për Shën Pjetrin, Tomas Pajnin, Martin Luterin dhe shpikësin e tualetit.

E di, duket e çuditshme. Edhe unë isha pak skeptik. Por kjo është më e pakta që mund të imagjinoni. Standage e përkufizon median sociale si një mjedis ku informacioni ka kaluar nga një person te tjetri përmes lidhjeve shoqërore, për të krijuar më pas një diskutim të shpërndarë ose komunitet.

Këto rrjete informale lulëzuan për shekuj si burimi kryesor i informacionit dhe komenteve, përpara se masmedia t’i kthente lajmet në një bisedë me vetëm një drejtim.

Standage mendon se masmedia moderne ishte një lajthitje 200-vjeçare: një funksion i kostove të mëdha të lidhura me shtypshkronjat e mëdha dhe makineritë e transmetimit.

Ngritja e internetit e bëri këdo një botues të mundshëm dhe në këtë mënyrë media u kthye në gjendjen e saj natyrale, që është gjendja shoqërore.

Çdo gjë e vjetër është e re përsëri. Me këtë tezë të tij, Standage ndjek gjurmët e rritjes së sistemeve të medias shoqërore në histori, duke gjetur paralele interesante.

Kafenetë europiane të shekullit 17 ishin rrjete sociale të një lloji që, sipas Standage, ofronin hapësira për lajme dhe biseda informale, ku njerëzit që mendonin njëlloj krijonin grupe interesi. Sir Xhon Harington, i njohur gjerësisht në periudhën elizabetiane, fitoi famë prej kompozimit të vargjeve të mençura që i përdori mbi komente shoqërore dhe vetëreklamë, ashtu siç bëjnë sot përdoruesit e Facebook ose Twitter.

Nëntëdhjetë e pesë tezat e Luterit u shfaqën fillimisht si trakte në derën e një kishe, por shpejt lindën reagime të panumërta nga miqtë e Luterit dhe armiqtë e krishterimit, duke i bërë ato tepër të njohura dhe sot.

Sipas Standage, Luteri është shembulli më ideal i pushtetit të fituar prej sistemit mediatik njeri për njeri, ku pjesëmarrësit u kujdesën për shpërndarjen, këshillimin dhe kopjimin e mesazheve të tij.

Standage, botuesi dixhital i Economist-it, ka shkruar shumë libra të përqendruar mbi analogji të tilla historike. Në një libër mbi epokën viktoriane, ai ka analizuar ngjashmëritë midis internetit të sotëm dhe sistemit telegrafik të asaj kohe.

Muri, simbol jo i rastësishëm

Për sytë modernë, mjedisi kaotik dhe reklamues i medias së viteve 1640 ka shumë të përbashkëta me kulturën e blogut të sotëm në internet. Tabletat e mbështjella me kornizë druri të asaj kohe, janë tepër të ngjashme me tabletat e sotme elektronike. Nëse po kërkojmë për ngjashmëri midis tabletave primitive prej dylli, të përdorura për korrespondencën e elitës romake dhe iPad-it të sotëm, ne mund t’i gjejmë.

Produkti iPad është pjesë e një korporate multimiliardë dollarëshe, e cila u shitet konsumatorëve të klasës së mesme, të cilët e përdorin për të dërguar mesazhe, për të bërë foto, luajtur lojëra, për të parë filma dhe funksione të ngjashme. Nga ana tjetër, një tablet prej dylli është vetëm një tablet dylli.

Për sa u përket romakëve dhe murit, është tepër interesant paragrafi në librin e Standage, ku shkruhet se romakët e lashtë i përdornin muret e qytetit për të shkruar mesazhe vetjake, mburrje seksuale, pikëpamje politike. Po kështu përdoret edhe muri i sotëm në Facebook. Megjithatë ndryshe nga muret romake që ofronin hapësira të kufizuara për banorët që të ndërvepronin, muri elektronik ofron hapësirë të pafundme dhe varietet temash, të cilat kalojnë nga njëri profil në tjetrin.

Megjithatë, kultura e sotme është e drejtuar nga të tjera ide. Kështu, lind pyetja: “Nëse Luteri do t’i publikonte sot 95 tezat e tij, a do të ishin ato më të famshme se një temë tjetër, për shembull 95 restorantet më të mira për të ngrënë në Nju Jork?”