Analiza/Moska, përpjekje për të mbajtur Ukrainën në sferën e influencës

Nga James Brooke

Rusia dhe Bashkimi Evropian janë gjithnjë e më shumë në një marrëdhënie rivaliteti Lindje-Perëndim lidhur me të ardhmen e Ukrainës. Bëhet fjalë për të futur në sferën e influencës një vend sa Franca me 46 milionë banorë, afro një e treta e popullsisë së Rusisë. Këshilltari i Presidentit Putin për integrim ekonomik e ka paralajmëruar Ukrainën se një lëvizje drejt Bashkimit Evropian do të ishte “një vetëvrasje ekonomike”. Një mik i afërt i Presidentit rus, e mbush kryeqytetin e Ukrainës me pankarta sipas së cilave, një lidhje me Bashkimin Evropian është një biletë për martesat mes homoseksualëve. Nga çeliku, tek çokollatat, prodhimet ukrainase ndalohen në kufirin me Rusinë, partnerja më e madhe tregtare e Ukrainës. Kremlini po fillon ta pranojë faktin se Ukraina që për shekuj është konsideruar si djepi i kulturës dhe besimit rus, mund të jetë në prag të një hapi vendimtar distancimi nga orbita e Moskës. Redaktori i faqes së editorialeve të gazetës Vedemosti, Maxim Trudolyubov, paralajmëron se Kremlini do të hakmerret nëse Ukraina nënshkruan një marrëveshje asocim-stabilizimi me Bashkimin Evropian në fund të nëntorit në Vilnius të Lituanisë. “Në pamje të parë, duket sikur Kremlini do të adoptojë një vijë të ashpër me Ukrainën. Dhe mund të ndërmarrë shumë masa, masa të tmerrshme. Por në perspektivën afatgjatë, nuk është në interesin e Kremlinit që të dëmtojë rëndë Ukrainën”. Në takimin e Vilniusit, katër ish-republika sovjetike pritej të nënshkruanin ose të vinin inicialet në marrëveshje me Bashkimin Evropian. Një prej tyre, Armenia hoqi dorë duke iu dorëzuar presionit të madh rus. Ajo ra dakord të hynte në Bashkimin Ekonomik të Euroazisë, organizatën tregtare rivale të administruar nga Moska. Tre vendet e tjera: Ukraina, Moldavia dhe Gjeorgjia  për momentin janë në proces të afrimit me BE-në. Çmimi i madh është Ukraina, vendi me popullsinë e dytë më të madhe, i ish- Bashkimit Sovjetik, pas Rusisë.
Analistët pro-Kremlinit akuzojnë se “imperializmi polak” po e shtyn Bashkimin Evropian që të pranojë Ukrainën. Ata thonë gjithashtu se Shtetet e Bashkuara po përdorin Bashkimin Evropian për të përçarë Rusinë dhe simotrën historikë sllave të saj, Ukrainën. Një analist në Institutin Rus të Studimeve Strategjike, Sergei Mikhailov paralajmëron se Bashkimi Evropian nuk ka mundësitë financiare që t’i sigurojë Ukrainës dhe Moldavisë, mbështetjen infrastrukturore, nga e cila kanë përfituar vende që janë bërë më parë anëtare. “Vendet e reja rrezikojnë të bëhen qytetarë të dorës së dytë si Bullgaria dhe Rumania”. Presioni i ushtruar nuk ka kaluar pa pasoja. Parlamenti i Ukrainës ka humbur tre afate për të miratuar ligje që janë kërkuar nga Bashkimi Evropian. Kjo betejë pritet të vazhdojë deri më 28 nëntor, dita kur takimi i nivelit të lartë të BE-së fillon në Lituani. Politika dhe opinioni publik mund të jenë në favor të zgjedhjes së Evropës nga ana e Ukrainës. Në një anketë muajin e kaluar, 45 për qind e ukrainasve mbështetën marrëveshjen e asociimit me BE-në. Kjo shifër ishte tre herë më e lartë se 14 për qind të  atyre që duan të bashkohen me bllokun ekonomik të drejtuar nga Moska. Drejtori i Qendrës Carnegie të Moskës, Dmitri Trenin e sheh lëvizjen e Ukrainës për integrim në Evropë, si një zhvillim të natyrshëm dhe pozitiv. “Kjo do të jetë një shtysë e rëndësishme për modernizim, jo thjesht për ekonomitë e tyre, apo sistemet politike apo ligjore, por edhe për shoqëritë. Prandaj unë e shoh si shumë të rëndësishme dhe pozitive”. Pas 16 muajsh, ukrainasit do të votojnë në zgjedhje presidenciale. Ndërsa mbështetja popullore për hyrjen në Evropë po rritet, analistët thonë se Presidenti Viktor Yanukovych do të rizgjidhet vetëm nëse nënshkruan marrëveshjen e asociimit.
Në fakt, zoti Yanukovych po përgatit alternativat për të përballuar reagimet negative ekonomike nga Rusia. Këtë vit, Kina do të bëhet partnerja e dytë më e madhe tregtare e Ukrainës. Javën e kaluar, Ukraina pezulloi importin e gazit rus deri në fund të vitit. Kjo është e mundur falë kohës së ngrohtë, një sistemi të ri për magazinimin e gazit, dhe ndryshimeve në tubacione që lejojnë Ukrainën të importojë gaz nga Evropa. Në Moskë, Sergei Mikhailov e krahason tensionin mes Rusisë dhe Ukrainës me  tensionin mes dy kandidatësh në ditët para zgjedhjeve me rezultate pothuajse të barabarta. “Një pjesë e madhe e tensionit është psikologjik. Nëse nënshkruhet një marrëveshje në Lituani, Rusia dhe Ukraina do të përshtaten me realitetin e ri”. Ambasadori i BE-së në Rusi, lituanezi Vygaudas Usackas thotë se marrëveshja mund t’i sjellë përfitime Rusisë. “Do të ketë gjithashtu një ndikim të fortë për Rusinë, që është fqinji më i afërt i Ukrainës, duke përfituar nga kjo rrugë drejt vlerave evropiane, qeverisjes, përgjegjësisë dhe larmisë ekonomike të sistemeve që në të gjithë i përqafojmë”.
Ditët në vazhdim do të tregojnë nëse Ukraina do të shkojë drejt Perëndimit apo Lindjes.