Turizmi në Shqipëri, një shesh ndërtimi mes bunkerëve dhe mbeturinave

Agjencia e lajmeve zyrtare të Zvicrës, Swissinfo.ch, i ka kushtuar shumë vëmendje turizmit në Shqipëri duke i kushtuar një reportazh vendit tonë. Në këtë reportazh theksohen kontradiktat e turizmit shqiptar nga ndërtimet e shumta deri tek plehrat, por edhe vihet në dukje se turizmi ka të një ardhme potenciale nëse punohet mirë.
Gaby Ochsenbein në Tiranë

Swissinfo.ch

Toka e Kontrasteve

Turizmi në Shqipëri: një shesh ndërtimi me potencial

Shqipëria, e mbyllur për dekada të tëra, u rihap për vizitorët vetëm në 20 vitet e fundit, është duke u përpjekur për të promovuar veten si një destinacion turistik. Por Shqipëria nuk është e njohur, dhe nuk është aspak një pikë e kërkuar turistike, edhe pse numri i vizitorëve është në rritje.

“Shqipëria nuk është ende në radar, por me bregdetin e saj mahnitës, historinë e saj, rrënojat e saj të lashta, malet e saj dhe natyrën e virgjër ka shumë potencial”, thotë Alexander Wittwer, ambasadori zviceran në Tiranë që nga janari 2013.

Shqipëria mund të ketë potencial, por ajo gjithashtu ka një reputacion të keq: korrupsion, kriminalitet dhe gjakmarrje. Dhe asnjë nuk çuditet pse për momentin Shqipëria nuk është një ndër destinacionet e pushimeve të ofruara nga dy kompanitë e mëdhaja zvicerane të udhëtimeve KUONI dhe Hotelplan.

Kur i pyetëm se pse, kompanitë thonë se ka pak kërkesa. Shumica e vizitorëve shkojnë për udhëtime të veçantë, turne kulturor ose arsimor. Megjithatë, numri i vizitorëve zviceran në Shqipëri është rritur nga rreth 6,000 në vitin 2005 në më shumë se 40,000 në vitin e kaluar.

Rritja e madhe e vizitorëve vjen nga fqinjët e Shqipërisë; Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi. Por mund të shihen edhe turistë nga Greqia, Italia, Gjermania, Polonia dhe vende të tjera, zakonisht të organizuar në grupe turistike. Herë pas here anije udhëtarësh ankorohen në rivierën shqiptare. Por udhëtarët individuale janë të paktë dhe pse, Lonely Planet kompania që publikon udhëzues pushimi e ka quajtur Shqipërinë si një destinacion turistike top për vitin 2011.
 
Gropat të rrezikshme dhe njerëz mikpritës

Çdokush që kërkon të eksplorojnë vendin me anë të transportit publik duhet të armatoset me shumë durim, por mëson shumë në lidhje me mënyrën se si njerëzit jetojnë. Ka disa linja hekurudhore dhe trenat janë shumë të ngadalshëm. Ka një rrjet relativisht të gjerë autobusësh dhe mikrobusësh, por nuk mund të gjenden gjithmonë oraret e tyre. Dhe shoferët duhet të ballafaqohen me rrugët me gunga dhe plot me gropa, veçanërisht në rrugët ndërlidhe. Edhe trotuaret janë plot rreziqe: kanale të hapura dhe pallate në ndërtim të pambrojtura rrezikojnë këmbësorët e pamatur.

Por këto probleme harrohen shpejt kur ke të bësh me njerëzit, të sjellshëm, të ofrojnë ndihmë, janë kurioze dhe shumë të lumtur për të biseduar me vizitorët e huaj. Takoni çobanë me lopët, delet apo dhitë e tyre, peshkatarët që shesin peshk buzë të rrugës, të moshuarit që lërojnë tokën me krahë, ose duke ngarë mushkat apo gomarët e ngarkuar me dru, kashtë ose të tjera sende. Ushqimi është i mirë dhe i lirë, hotelet në përgjithësi të pastra dhe të lira, dhe lumenjtë dhe malet janë magjike.
 
Mercedez dhe Çimento

Diçka që godet çdo vizitor të ri në Shqipëri është numri i madh i Mercedezëve, të cilat janë të gjithëpranishëm në qytete dhe fshatra. Është e pamundur të mos pyesësh veten kush mund të përballojë çmimin e një makinë të tillë të shtrenjtë në një nga vendet më të varfra të Evropës, dhe sa prej tyre janë të vjedhura ndoshta. Është njësoj sikur njerëzit të kenë një thirrje të jashtëzakonshme për të patur më të mirën – në dyzet vitet e regjimit të vjetër nën Enver Hoxhën automjetet private ishin të ndaluara.
Diçka tjetër që është e pamundur të humbasë janë bunkeret prej betoni të madhësive të ndryshme, të cilat regjimi i vendosi në të gjithë territorin në vitet ‘70 dhe ‘80 nga frika e pushtuesit. Këto relike të Luftës së Ftohtë mund të gjenden në plazhe, në male ose në mesin e shtëpive – mendohet të jenë ndërtuar njëqind mijë prej tyre në të gjithë vendin.

Shumë beton është duke u përdorur edhe sot: Shqipëria duket si një kantier i madh. Rrugë dhe autostrada po ndërtohen kudo, ndërsa vilat po mbijnë përgjatë bregdetit dhe në qytete. Por jo të gjithë prej këtyre ndërtimeve janë të përfunduara, qoftë për shkak se paratë nuk mjaftojnë, ose sepse punimet pa leje ndalohen nga qeveria. Rezultati është që fshati është shpërfytyruar nga predha të panumërta ndërtesash të shëmtuara.

Rrethinat natyrore janë gjithashtu të prishura nga mbeturinat e hedhur në pika piktoreske: qese plastike dhe plehra të gjitha llojet gjendet në lumenj, në fusha, në pjesën e prapme të shtëpive. Dhe kur fryn, erë e keqe që vjen nga djegia e plehrave të detyron të mbyllësh dritaren e hotelit.

Biznesi në ndërtim

Agjencia e Turizmit Shqiptar është gjithashtu në procesin e ndërtimit, siç pranon edhe Enton Derraj i cili për dy vite me rradhë ishte këshilltar në ministrinë e turizmit.

“Problemi ynë më i madh është menaxhimi i mbeturinave. Të gjithë të huajt e përmendin këtë. Jemi duke punuar për sistemet e mbledhjes së mbeturinave dhe çdo vit kryejmë fushata sensibilizimi. Në thelb, kjo nuk ka të bëjë me sistemin apo infrastruktura, por me mentalitetin. Do të të duhet kohë për të rritur ndërgjegjësimin e njerëzve për këtë çështje.”

Për të promovuar veten si një destinacion turistik, gjatë viteve të fundit, vendi ka investuar në ndërtimin dhe përmirësimin e infrastrukturës në zonat turistike: ndërtimi i rrugëve, furnizimi me ujë, struktura shëndetësore. Në disa raste duke marrë ndihmë nga jashtë.
Dy vjet më parë u miratua një ligj mbi planifikimin hapësinor, i cili synon parandalimin e ndërtimeve të paligjshme të cilat po ndërtoheshin në një shkallë të gjerë në qytetet bregdetare si Saranda, Durrësi dhe Vlora. Projekte të mëdha si për shembull fshatra turistikë duhet të marrin tashmë miratimin e komisionit kombëtar të planifikimit.

“Duam të shmangim ndërtimin në gjithë bregdetin, ashtu siç ndodhi për shembull në Malin e Zi.”

Nuk ka turizëm masiv

Derraj pohon se Shqipëria nuk është se po kërkon turizmin masiv.

“Është e vërtetë se ne duam të zhvillojmë turizmin e plazhit, por jo si në Spanjë apo Greqi, por duke pasur në mendje problematikat mjedisore”, shton ai.

Strategjia e re, që pritet të miratohet këtë vit, do të promovojë ekskursionet në mal, turizëm malor dhe agroturizmit, dhe gjithashtu turntë kulturore. Shqipëria ka tre vende të shpallura nga UNESCO “Trashëgimi Botërore”: rrënojat e Butrintit dhe në qytetet osmane të Gjirokastrës dhe Beratit.

Është bërë e mundur për të huajt të udhëtojnë lirisht në Shqipëri vetëm gjatë 20 viteve të fundit. Kjo do të thotë se turizmi i huaj dhe industria e hotelerisë janë degë relativisht reja të ekonomisë, dhe vendit i mungon përvoja në këtë fushë, thotë Derraj. Nuk janë mbledhur statistika mbi turizmin, vetëm hyrjet dhe daljet, dhe asnjë mënyrë për të ditur nëse vizitorët janë turistë apo biznesmenë.


Nuk ka statistika rreth bujtimeve në hotele.

“Për arsye tatimore hotelet nuk janë të gatshëm për të bashkëpunuar me sistemin e mbledhjes së të dhënave të ministrisë së turizmit,” shpjegon ai. “Dhe meqenëse hotelet kanë ende nevojë të investojnë dhe të rriten, ne nuk po bëjmë presion mbi ta në këto çaste. Jemi mjaft tolerant”.