Sa flori ka në planetin tonë?

Metali i ëndrrave mund të jetë në sasi shumë më të vogla nga sa mendoni. I gjithë ari i botës mund të futet në një kub më të vogël se një pallat modest

Statistikat

Ed Prior

Imagjino nëse je super-batakçiu i botës që arrin të grabisë të gjithë floririn e gjetur në botë dhe e ke shkrirë për të prodhuar një kub. Sa i madh do të jetë kubi yt? Qindra metra apo mijëra metra?
Në fakt, përmasat e kubit ku teorikisht mund të vendoset i gjithë floriri i botës janë shumë më të vogla.
Warren Buffett, një nga investitorët më të pasur në botë, thotë se sasia totale e floririt që gjendet aktualisht, pra floririt mbi tokë – mjafton për të krijuar një kub me gjerësi, lartësi e gjatësi prej vetëm 20 metrash.
Me të vërtetë është kaq pak? Nga e dimë ne këtë?
Një shifër që përdoret gjerësisht nga investitorët vjen nga Thomson Reuters, agjencia e informacionit që bën çdo vit një raport mbi floririn e disponueshëm dhe floririn e ri të zbuluar apo ekstraktuar nga toka.
Shifra e fundit e dhënë thotë se sasia e përgjithshme e arit në planet është 171,300 tonë – dhe kjo sasi ari me të vërtetë nuk krijon dot një kub me madhësi më të madhe se 20.7 metra në secilën anë. Por jo të gjithë janë dakord me këtë shifër. Institucione të ndryshme e vlerësojnë sasinë e arit nga 155 mijë tonë, në mbi 2.5 milionë tonë. Në rast se ky vlerësimi maksimal është i vërtetë, kjo sasi ari do të mjaftonte për të krijuar një kub me madhësi 50 metra në secilën anë.
Po pse vlerësimet janë kaq të ndryshme?
Një pjesë e arsyes është se floriri është nxjerrë nga toka prej shumë kohësh – së paku prej 6 mijë vjetësh, sipas historianit të floririt Timothy Green.
Monedha e parë e floririt u prodhua rreth vitit 550 para Krishtit nga Mbreti Kroesus i Lidias – një provincë në Turqinë e ditëve tona – dhe shpejt u pranua si mjet pagese nga tregtarët dhe ushtarët mercenarë në zonën e Mesdheut.
Deri në vitin 1492, viti kur Kolombi shkoi në Amerikë, Thompson Reuters vlerëson se qenë nxjerrë rreth 12,780 tonë. Por një nga investitorët që ka shqyrtuar këtë çështje, mendon se sasia e arit në qarkullim para epokës së Kolombit është shumë e mbivlerësuar.
Ai beson se teknikat primitive të nxjerrjes që u përdorën deri në Mesjetë nuk qenë në gjendje të prodhonin sasi të tilla. Sipas mendimit të tij, deri në kohën e Kolombit, në botë gjendej vetëm 297 tonë flori.
Rrjedhimisht vlerësimi i tij për sasinë totale të floririt që gjendet aktualisht në botë është 155 mijë tonë, ose 10 për qind më pak nga vlerësimi i Thompson Reuters. Kjo mund të ngjajë si një diferencë e vogël, por me çmimet aktuale të floririt, bëhet fjalë për jo më pak se 950 miliardë dollarë.
Konkluzionet e tij pranohen nga disa investitorë, por gara është shumë e ashpër mes analistëve, të cilët debatojnë shumë këtë çështje. Ka analistë të tjerë që mendojnë se të dyja këto vlerësime janë tepër të ulëta.
“Vetëm në varrin e Tutankhamenit u zbulua qivuri i tij prej ari që peshonte 1.5 tonë, pra imagjinoni se sa shumë flori është gjetur në varret e tjera të Egjiptit të lashtë, të cilat janë grabitur para se bota të fillonte të mbante shënime mbi zbulimet arkeologjike”, thotë Jan Skoyles, një tregtare floriri.
Skoyles argumenton gjithashtu se vlerësimi i sasisë së arit në bazë të zbulimeve të njohura është një metodë e gabuar. Kina p.sh., sot nuk publikon shifra të sakta se sa flori po arrin të nxjerrë në minierat e saj. Në vende të tjera, thotë ajo, si p.sh., Kolumbia, ka shumë nxjerrje ilegale floriri, gjë që e bën të vështirë një vlerësim të saktë.
Instituti i Standardit të Arit ka bërë nga ana tjetër disa vlerësime matematikore. Ekspertët e këtij instituti mendojnë se sasia e arit nëpër banka apo nëpër kutitë e bizhuve është e barabartë me rreth 2.5 milionë tonë, por ata pranojnë se këto vlerësime janë shumë spekulative.
Në fund të fundit, këto shifra përbëhen nga vlerësime, të cilave u shtohen vlerësime të tjera. Ato mund të jenë që të gjitha të gabuara.
Lajmi i mirë është se bota nuk do të mbesë pa flori. Shërbimi Gjeologjik i SHBA-së vlerëson se aktualisht në botë ka rreth 52 mijë tonë flori që mund të nxirret nga nëntoka vetëm në burimet e njohura.
Por lajmi i keq është se mënyra se si ne po e përdorim floririn ka filluar të ndryshojë. Deri më sot, floriri thjesht ka ndryshuar formë dhe është ricikluar, por nuk ka humbur kurrë.
“I gjithë floriri që është nxjerrë nga toka në histori vijon të ekzistojë në duart tona. Kjo do të thotë se nëse ke një orë prej floriri, metali i gjendur aty mund të jetë nxjerrë nga romakët 2 mijë vjet më parë”, thotë James Turk.
Por mënyra se si floriri po përdoret në industrinë e teknologjisë, gjithsesi është shumë e ndryshme. Shërbimi Gjeologjik i Britanisë së Madhe vlerëson se 12 për qind e arit të nxjerrë çdo vit nga nëntoka përfundon në pajisje teknologjike, ku shpesh përdoret në sasi shumë të vogla në çdo produkt individual. Në sasi të tilla të vogla, kjo sasi ari nuk është me leverdi të riciklohet.